Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013

Ο Ιβάν, ο Μαλίνα κι Εγώ - Ingeborg Bachmann







Θα ήθελα κάποτε, της είπα, να διαβάσω Μπέρνχαρντ από το πρωτότυπο, να βιώσω, δίχως μεσάζοντες, την αίσθηση ασφυξίας που του προξενούσε το περιβάλλον γύρω του. Εκείνη απάντησε: αρκεί να ζήσεις ένα διάστημα στη Βιέννη και θα καταλάβεις.

Ήταν ο πρώτος Αυστριακός που αγάπησα, εκείνος που κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης επηρέαζε τον τρόπο που έγραφα ακόμα και το πλέον αδιάφορο και τυπικό ηλεκτρονικό μήνυμα.

Τη Μπάχμαν τη γνώρισα με πρόξενο έναν Ελβετό, τον κύριο Φρις, η αναφορά στην ερωτική σχέση των δύο έδωσε διέξοδο στο επερχόμενο - και αναπόφευκτο - σύνδρομο στέρησης, δεν υπήρχαν, βλέπετε, άλλα βιβλία του μεταφρασμένα στα ελληνικά. Η Περίπτωση Φράντσα ξεπέρασε κάθε αναγνωστική μου προσδοκία, παράδειγμα που θα έπρεπε να περιέχεται σε κάθε λεξικό, στο γράμμα Σίγμα, στο ρήμα Στοιχειώνω.

Είχα φροντίσει να αναζητήσω και να προμηθευτώ έγκαιρα την υπόλοιπη μεταφρασμένη βιβλιογραφία της, η Τζέννυ Έρπενμπεκ έτεινε το νήμα, ήταν η στιγμή.



Μόνο για το χρόνο χρειάστηκε να σκεφτώ αρκετά, γιατί μου είναι αδύνατο να πω "σήμερα" έστω και αν καθημερινά λέμε "σήμερα", ναι, πρέπει να το λέμε, αλλά έτσι και κάποιοι μου κοινοποιούν τι πρόκειται να κάνουν σήμερα - για το αύριο καλύτερα ας μη μιλήσουμε διόλου - δεν έχω, όπως συχνά μου προσάπτουν, αφηρημένο βλέμμα, αλλά απεναντίας, λόγω αμηχανίας, πολύ προσεχτικό, τόσο ανέλπιδη είναι η σχέση μου με το "σήμερα", μια και το σήμερα αυτό με κάνει να φοβάμαι υπερβολικά, και μόνο μέσα σ' αυτόν το μέγιστο φόβο και την υπερβολική βιασύνη γράφω ή λέω απλώς τι συμβαίνει, γιατί οτιδήποτε γράφεται για το σήμερα θα έπρεπε να καταστρέφεται αμέσως, όπως σχίζεις, τσαλακώνεις, αφήνεις ατελείωτα, δε στέλνεις τ' αληθινά γράμματα, επειδή αναφέρονται μεν στο σήμερα, αλλά αποκλείεται να φτάσουν σήμερα.



Η φωνή της, αυτό ήταν που περισσότερο μου είχε λείψει από την τελευταία φορά. Οποιαδήποτε ιστορία και αν επέλεγε η Μπάχμαν να διηγηθεί, θα απέμενα, πιστεύω, μαγεμένος να τη διαβάζω, γιατί υπάρχουν εκείνοι οι άνθρωποι που διαθέτουν το χάρισμα της αφήγησης, τη χροιά στη φωνή, τον τρόπο να κοιτάζουν την πιο κοινή λεπτομέρεια, να χρησιμοποιούν τόσο έντονα το Εγώ και όμως εκείνο να ακούγεται σαν Εσύ, να δημιουργούν με τα πιο απλά υλικά ιστορίες που καταφέρνουν να δραπετεύσουν από τον ίδιο τους τον εαυτό. Όσα και αν αναφέρει κανείς γύρω από την υπόθεση, σε τίποτα δε θα επηρεάσει την αναγνωστική εμπειρία του άλλου, γιατί καθένας τη δική του ιστορία ακούει, η διήγηση της Μπάχμαν είναι απλώς η αφορμή, η αναγκαία και γόνιμη αφορμή.

Η αγωνία κρύβεται πίσω από την κάθε λέξη, αγωνία υπαρξιακή και συναισθηματική, σκοτεινή, δύναμη που πότε κινητοποιεί και πότε παγώνει, διαλέγει πότε τη ζωή και πότε το θάνατο για παρτενέρ, και ας μη γνωρίζει σχεδόν ποτέ τα βήματα, και ας σιχαίνεται τον αυτοσχεδιασμό. Κραυγές και ψίθυροι, το φως όμως ελάχιστο, αμυδρό, σκοτάδι σχεδόν απόλυτο, η χαραμάδα στον τοίχο δεν αρκεί. Παράξενα τα μονοπάτια που χαράζει η σκέψη, η Μπάχμαν τα ακολουθεί, μια γραφή εγκεφαλική και αυτόματη, επικοινωνία λογικής και συναισθήματος, συνεχή περάσματα από όλους τους ορόφους της πολυκατοικίας του συνειδητού.

Φρόντιζε να εγκαταλείπει την Αυστρία συχνά, και ας την κουβαλούσε πάντα μαζί της, επιρροές γόνιμες, δάνεια του παρελθόντος και διάλογος με την πρωτοπορία, ενέπνευσε και εμπνεύστηκε. Μια φιγούρα τραγική.


Μετάφραση Ιάκωβος Κοπερτί
Εκδόσεις Άγρωστις


3 σχόλια:

  1. Ψάχνω απεγνωσμένα το Ιβάν, ο Μαλίνα κι εγώ. Που θα μπορούσα να το βρω;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δυστυχώς μόνο αν είστε τυχερός σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλειο. Το δικό μου αντίτυπο το έχω χαρίσει.

      Διαγραφή
  2. Το τηλ μου είναι 6972464519

    ΑπάντησηΔιαγραφή